Wetenschappers zijn het er over eens dat het bewustzijn een product is van de elektrochemische reacties van het brein. Volgens diezelfde wetenschappers zit het dus allemaal in ons hoofd. De term ‘bewustzijn’ is blijkbaar moeilijk te definiëren. Verschillende bronnen geven uiteenlopende definities. De Nederlandse hersenstichting schrijft dat er ‘zonder hersenen geen bewustzijn is’. Kort en krachtig. Dokterdodokter.nl weet het ook: ‘Toestand waarin iemand contact met de buitenwereld heeft’. Het kan nog bondiger: ‘Weten dat je bestaat’. De radicaalste wetenschapper in die zin is Dick Swaab. In zijn boek ‘Wij zijn ons brein’ beschrijft Swaab hoe onze hersenen bewustzijn creëren en wat dit betekent met betrekking tot diverse hersenaandoeningen. Professor Dr. Jeroen Geurts, in een lezing voor de Universiteit van Nederland, vergelijkt bewustzijn met het wereldwijde web; ‘Een eindeloze, complexe interactie tussen biljoenen noden’. Brein activiteit is meetbaar. Er zijn een aantal scantechnieken die ons onder andere in staat stellen gedetailleerde foto’s maken van de structuur van de hersenen (MRI) of een filmpje te maken van de hersenactiviteit fMRI). Ik zie een indrukwekkende zonsondergang of ik hoor een prachtige Bach cantate. In beide gevallen is de hersenactiviteit zichtbaar met de juiste apparatuur. Maar het verklaart niet hoe het brein bewustzijn creëert! Het rustgevend gevoel bij het zien van de zonsondergang of de kippenvel reactie bij de cantate zijn en zullen waarschijnlijk nooit meetbaar zijn. Deze gevoelens en indrukken zijn subjectief, sterk persoonlijk. Het zijn persoonlijke gevoelens, we kunnen ze niet aanraken noch lokaliseren. De Duitse filosoof en hoogleraar Markus Gabriel schetst het als volgt:’Neem koffie. We kunnen een definitie geven van de chemische samenstelling van koffie, maar niet van wat de smaak is van koffie’. Yuval Noah Harari, auteur van onder andere Sapiens en Homo Deus, schrijft dat ‘de wetenschap verbazend weinig over het brein en bewustzijn weet. Niemand, zegt Harari, heeft enig idee hoe een massa biochemische en elektrische impulsen subjectieve ervaringen zoals woede, liefde of verwondering kan ervaren. Niemand heeft een verklaring hiervoor en dit moeten we goed beseffen’ concludeert hij. Stamcel bioloog Robert Lanza noteert op zijn beurt in zijn boek ‘Biocentrism’ dat er geen enkel bewijs is dat een verzameling moleculen in je hersenen bewustzijn kan creëren. Diane Hennasy, een Johns Hopkins MD, zegt dat ‘bewustzijn proberen te begrijpen door onze hersenmassa te onderzoeken is hetzelfde als muziek proberen te verstaan door CD spelers te ontmantelen en de verschillende delen te analyseren’. Zij vergelijkt deze inspanningen van neuro-wetenschappers met het analyseren van de hardware en dan denken dat je de software begrijpt. Pim van Lommel, de Nederlandse cardioloog, schrijft in zijn bestseller ‘Eindeloos Bewustzijn’ dat het tijdschrift ‘Science’ in een speciale jubileumuitgave 125 vragen definieert waar wetenschappers thans nog geen antwoord op hebben. De tweede belangrijkste vraag is: ‘Wat is de biologische basis voor bewustzijn’? Dr van Lommel vertelt ons verder dat bewustzijn ook buiten het lichaam kan plaatsvinden. ‘Onze hersenen zijn waarschijnlijk niet de producenten zijn van het bewustzijn, maar de ontvangers van het oneindige bewustzijn. Hij vergelijkt dit met een televisie of radio, waarbij naar een zender kan worden geluisterd, maar waar de uitzending ook gewoon doorgaat als er niet wordt geluisterd. De conclusie is dat de wetenschap er verschillende meningen erop nahoudt. Als het inderdaad zo is dat bewustzijn geen product van het brein is, maar het brein inderdaad een zend- en ontvangsttoestel is, dan zijn de implicaties behoorlijk verregaand! Het zou betekenen dat we bewust voortbestaan na onze dood en dat er inderdaad communicatie met overledenen mogelijk is. En dan hebben we het nog niet gehad over andere ervaringen zoals ESP, telepathie, precognitie en ‘remote viewing’. Bijna dood ervaringen lijken er op te wijzen dat het bewustzijn er nog is tijdens een toestand van klinische dood. Noël Van Herreweghe
