De aanleiding voor dit artikel is pijnlijk persoonlijk. Een vriend, een getalenteerd en geestdriftig muzikant, toegewijde vader, liefdevolle echtgenoot en een oprecht sociaal geëngageerd mens is onlangs uit het leven gestapt. Zijn dood heeft mij diep geraakt en heeft me ertoe aangezet om dit artikel te schrijven.
Het thema ‘suïcide’ kwam trouwens ook ter sprake tijdens de vraag en antwoord sessie van een recent Ponto3 evenement waar Pim van Lommel sprak.
Suïcide cijfers blijven wereldwijd stijgen. België heeft bovendien het hoogste suïcide cijfer in West-Europa. Elke dag proberen 28 landgenoten uit het leven te stappen en bij drie van hen is die poging ook succesvol. Ondanks alle inspanningen om suïcide beter te begrijpen en te voorspellen, is er blijkbaar nog geen grote vooruitgang geboekt. Een belangrijke oorzakelijke factor is blijkbaar de schaamte en de taboesfeer die in ons land nog rond het probleem hangt. Conclusies zijn vaak kortzichtig en oppervlakkig. Het verlangen om een einde aan je leven te maken, kan een begrijpelijke reactie zijn op een wereld die chaotisch en zinloos aanvoelt.
Het is belangrijk dat we dit moeilijke onderwerp met nederigheid en empathie benaderen.
Ik wil dit onderwerp graag benaderen vanuit een spirituele context, waarbij ik mij baseer op een verhaal dat mij gemaild werd. Ik kreeg toestemming van de auteur, de heer Ed Nissink, om dit op de Ponto3-website te publiceren.
Vooraf wil ik duidelijk stellen dat de manier waarop dit onderwerp, ook vanuit een spiritueel perspectief, benaderd wordt, sterk uiteenlopend kan zijn.
WORDT ZELFMOORD BESTRAFT?
Door Ed Nissink
Door de jaren heen heb ik veel zelfmoorden van dichtbij meegemaakt; ik denk vaak dat dat op mijn weg thuishoort maar ik weet niet waarom. Zelfmoorden waarvan sommige meer indruk maakten dan andere; al waren ze allemaal ingrijpend. Een ervan kreeg een bijzondere ontwikkeling, jaren nadat het was gebeurd.
Toen ik dertien was, pleegde mijn vriend Robert zelfmoord. We zouden die dag naar het kanaal gaan om te zwemmen voordat de school begon, met nog twee andere vrienden: Martin en Leo. Uiteraard hadden we de inmiddels beroemde verhalen gehoord over jongetjes die in het kanaal gingen zwemmen en bij het duiken vast kwamen te zitten in een oude kachel (of iets anders, dat hing af van wie het vertelde) maar daar waren we niet zo van onder de indruk. De middag ervoor spraken we het af en was er niets bijzonders te zien of te horen aan Robert. We hadden een vaste ‘ophaalroutine’ als we gezamenlijk ergens heen gingen: Martin haalde Leo op, samen haalden zij mij op en gedrieën haalden we dan Robert op. We waren een vrij hecht clubje – onze humor (zoals pubers die hebben) sloot naadloos op elkaar aan en we hadden alle vier interesse in vechtsporten, dieren en tekenen. Ook zaten we bij elkaar in de klas. Een klassiek voorbeeld van een vriendenclub; een uit het boekje, zeg maar.
Die ochtend togen we met zijn drieën naar het huis van Robert en bleven staan wachten bij zijn portiek. We hadden een erecode: we belden nooit aan maar zorgden alle vier dat we op tijd buiten waren, zodat niemand lang hoefde te wachten. Bovendien was het vaak om zes uur ’s ochtends als we gingen zwemmen en we wilden geen boze wakker gebelde ouders natuurlijk.
Robert was er nog niet, dus we maakten het ons makkelijk en gaven hem de tijd om naar buiten te komen. Toen hij er na een kwartier nog niet was, gooiden we een kluitje droge aarde uit een bloemperkje tegen zijn slaapkamerraam op de eerste verdieping. Dat herhaalden we een paar keer zonder dat er een reactie kwam.
We besloten om bij uitzondering toch maar aan te bellen: misschien was Robert ziek geworden. We belden een paar keer zonder resultaat aan, wachtten nog een tijdje en gingen toen maar met zijn drieën op pad.
Na het zwemmen gingen we naar school en onderweg maakten we grappen over hoe we Robert zijn luie uitslaap sessie wel eens even onder zijn neus zouden wrijven. Dat pakte heel anders uit. Toen we eenmaal goed en wel in de klas zaten, kwam de directeur binnen. “Ik heb heel slecht nieuws,” zei hij. Hij vertelde dat Robert was overleden. We schrokken enorm. “Hoe is hij overleden?” vroeg ik. De directeur ging daar niet op in. Later hoorde ik van Robert’s broer
Maarten dat Robert die nacht zelfmoord had gepleegd door zich op te hangen en dat hun vader hem had gevonden. “We snappen er niets van,” zei Maarten. “Hij heeft het er niet over gehad; we hadden geen idee.”
Ook binnen ons vriendenclubje had Robert geen herkenbare signalen gegeven dat hij zelfmoord wilde plegen. We waren stomverbaasd en kregen het in ons hoofd bijna niet bij elkaar. Het heeft enorme indruk op ons alle drie gemaakt. We zijn naar de uitvaart van Robert geweest en het was verschrikkelijk om de pijn en het verdriet van Robert’s broer, zusje en ouders te zien. We hebben nooit geweten waarom Robert uit het leven was gestapt.
Ik ben er jaren mee bezig geweest.
Dat was ruim vijftig jaar geleden.
Een tijdje geleden droomde ik over Robert. Hij zag er in mijn droom anders uit, meer volwassen dan toen ik hem had gekend. Maar het was me onmiddellijk duidelijk dat hij het was. Ook straalde hij een enorme rust en geluk uit. En in die droom vertelde Robert me wat
er gebeurd was en waarom, en hoe hij daarna zijn reis in het mooie hiernamaals heeft voortgezet.
Al jaren voordat hij twaalf was, had Robert geen zin in het leven. Het viel hem zwaar; hij zag er de lol niet van in en ook niet het nut. Maar het zwaarste vond hij het om naar de buitenwereld, zijn ouders, broer en zusje, en ons – zijn vrienden – de schijn op te houden en te doen alsof er niets aan de hand was met hem.
Elke dag dacht hij aan zelfmoord, of ‘terug naar huis’ zoals hij het noemde. Hij was gelovig opgevoed en zag erg op tegen de straf die hij zou krijgen, want wat God geschapen had, mocht de mens niet eigenhandig wegnemen. Zo had hij het geleerd en geloofd en daarmee hield hij het nog een tijdje vol.
Maar toen kwam de nacht dat het niet meer ging. “Ik dacht niet aan jullie,” vertelde Robert in mijn droom. “En ook niet meer aan mijn ouders of broer en zusje. Ik voelde alleen nog maar die scheurende pijn van het leven en besloot om wat voor straf dan ook maar op de koop toe te nemen, al was het branden in de hel. Pure wanhoop, angst, gekte; ik was compleet verdwaald in mijn pijn en mijn gedachten raasden als storm door mijn hoofd. Ik had nog maar één samenhangende gedachte door alles heen en dat was: ‘Stop deze pijn. Stap eruit!’ en dat deed ik dus.”
Van het sterven zelf herinnerde hij zich niets, maar wel dat hij wakker werd in een heel rustige en mooie omgeving; een soort tent van zijde met heel zacht licht dat naar binnen scheen. Hij lag op een soort hangmat of zwevend bed en voelde zich helemaal goed.
“Eindelijk was er rust. Ik wist precies wat ik had gedaan en waarom, en ik voelde geen spijt of wroeging of angst. Er waren allemaal lichtende gestalten om me heen en die straalden een geweldige liefde en vriendschap uit; ze gaven me vertrouwen met hun sympathie, dat het hier goed is. Ze hielpen me bij het op een rijtje zetten van alles en er waren geen oordelen, geen verwijten, ook geen ‘lessen’ die ik eruit moest zien te leren. Gewoon ervaren van de ziel, noemen ze het hier. Slecht of goed is er niet; alleen ervaren. En in dat leven moest ik dit ervaren.”
Hij vertelde verder dat hij een tijd had gerust en veel geslapen en toen hij uitgerust was stelden de gestalten hem voor om de hemelse natuur in te trekken om een tijd alleen te kunnen zijn en het afgelopen leven te verwerken. Helemaal alleen zou hij overigens nooit zijn: hij hoefde maar te denken aan hulp en hij zou het krijgen. “Zo vreemd en mooi,” zei Robert. “Je weet gewoon niet wat je overkomt: geen lichamelijke lasten, geen pijn, honger, angst... je hebt nog wel een soort lichaam maar dat is anders; volmaakter en niet echt nodig. Lopen zou ook niet hoeven, als ik ergens aan denk, ben ik er. Maar het geeft zo’n fijn gevoel om in alle stilte door deze mooie, hemelse natuur te lopen. En nu heb ik mijn wandeling voltooid; geleerd wat ik moest leren en ga ik anderen helpen die hier komen in de veronderstelling dat ze straf krijgen of iets fout hebben gedaan. Samen met anderen die hier zijn mag ik met deze zielen werken. Al deed ik dat ook al een hele tijd. Dat klinkt misschien vreemd voor je, maar tijd werkt hier heel anders.”
Hij vertelde dat hij me kon bereiken doordat ik sinds korte tijd deze dromen heb. Ik moest onmiddellijk aan Martin en Leo denken, die een aantal jaren geleden zijn overleden. “Ze zijn ook hier, maar in een andere laag van beleving,” vertelde Robert. “Ook zij zijn helemaal gelukkig en met hun eigen pad bezig.” Hij liet me nog een beeld zien van een uitgestrekte vlakte. “Daar is het goed wandelen,” zei hij.
En toen maakte ik de ‘fout’ om nog wat te vragen en schoot ik wakker. Dat had ik kunnen weten omdat dat telkens in mijn dromen gebeurt: als ik wil praten of iets vragen, houdt de droom op en word ik wakker. Ik hoop dat me dat nog eens gaat lukken...
Ik werd wakker met een heel fijn en warm gevoel in mijn hart. Er is een puzzel opgelost: een van de vele in mijn leven, en dat voelt fijn.
Wat mij het sterkst doordringt door deze droom is de boodschap die ze bevat: mensen die uit het leven stappen wacht geen hel of verdoemenis: zij worden in liefde opgevangen en mogen verder met het ontwikkelen van hun zijn, hun ziel en geest. Er is daar geen straf, alleen liefde, ontwikkeling en bewustwording. Dit is een vraag die ik mijn hele leven al meedroeg.
Ik vind het gigantisch mooi en ontzagwekkend dat ik deze boodschap mocht ontvangen en geef ‘m dan ook graag met liefde door, in de hoop iemand te kunnen geruststellen of troosten. Misschien iemand die suïcide van dichtbij heeft meegemaakt.
En uiteraard een illustratie gemaakt van het beeld dat Robert me toonde. Nog steeds niet zoals het er daar echt uitziet (dat lukt me niet om het zo mooi te krijgen), maar het benadert de sfeer goed.
Zoals ik al zei zijn de reacties op deze getuigenis sterk uiteenlopend, ook bij de medewerkers van Ponto3. Er is, zoals verwacht, de opmerking dat een artikel zoals dit soms het risico kunnen vergroten dat mensen met suïcidale gedachten daadwerkelijk overgaan tot de daad. Anderen zijn er dan weer van overtuigd dat een allesliefhebbende entiteit - of het nu God, Licht, Bewustzijn, of een andere benaming betreft – begrijpt, vergeeft, niet oordeelt, en alles in onvoorwaardelijke liefde omhult.Bij het zoeken naar beweegredenen waarom mensen zelfdoding overwegen kreeg ik evenveel vragen als antwoorden. Redenen variëren van depressie, angst, bipolaire stoornis, borderline, persoonlijkheidsstoornis en andere psychische aandoeningen, ernstige fysieke gezondheidsproblemen, chronische pijn of een terminale ziekte, een traumatisch verleden, seksueel misbruik, fysiek geweld of emotioneel misbruik, een gevoel van eenzaamheid en/of existentiële leegte, een gevoel van uitzichtloosheid of zinloosheid, sociale uitsluiting of het ontbreken van een ondersteunend sociaal netwerk, ernstige financiële problemen, schulden en werkloosheid, onoplosbare conflicten, scheidingen of verlies van dierbaren, verslaving enzovoort. De lijst lijkt eindeloos.Suïcide pogingen hebben meestal niet één, maar meerdere oorzaken. Cruciaal is die allemaal serieus te nemen, dus ook de mensen die met deze problemen worstelen. Zij hebben recht op hulp, ondersteuning en begrip, niet alleen van mensen die het goed met hen menen maar ook van professionals.Ook spirituele auteurs die over suïcide schreven hebben verschillende opvattingen. Sommigen die geloven in concepten als de "Akasha-kronieken" of het "Boek van het Leven”, vertellen ons dat de zielen van mensen alle ervaringen en keuzes registreren die ze in hun leven maken. Suïcide is dan een keuze die invloed kan hebben op de zielenreis en verdere incarnaties. Deze zielen zouden dan mogelijk opnieuw moeten incarneren om onopgeloste lessen of karma in evenwicht te brengen. Anderen suggereren dan weer dat zielen die suïcide plegen, bepaalde geplande en gewenste ervaringen niet hebben opgedaan en dus kansen hebben gemist om te groeien, en dat ze in toekomstige levens vergelijkbare uitdagingen kunnen tegenkomen om die ervaringen op te doen. Verschillende schrijvers benadrukken het belang van compassie en vergeving, zowel voor degenen die zelfdoding plegen als voor hun nabestaanden. Ze geloven dat de ziel na de dood genezing en spirituele groei kan ervaren, en dat liefde en vergeving belangrijk zijn in dit proces. Andere spirituele stromingen benadrukken het belang van niet-oordelen en het begrip dat we als mensen niet altijd de diepere spirituele reis van anderen kunnen begrijpen. Ze kunnen suggereren dat we terughoudend moeten zijn met oordelen over zelfdoding, omdat we de complexiteit van iemands innerlijke strijd niet volledig kunnen vatten.Ik herhaal wat ik in een vorig artikel hierover schreef: Er is duidelijk geen eenduidig spiritueel standpunt over suïcide, en het blijft een complex en gevoelig onderwerp dat diepgaande empathie, begrip en zorg vereist.
Na het lezen en bekijken van vele getuigenissen in dit verband, is het duidelijk dat er veel interpretaties zijn met betrekking tot de gevolgen van suïcide op spiritueel vlak. Deze interpretaties variëren sterk en hebben het vaak over de impact op het overgaan naar een andere dimensie, zoals dit wordt gezien in spirituele tradities (hindoeisme, boeddhisme, ..).
Hier zijn enkele conclusies van mensen die een bijna-doodervaring hebben gehad na een suïcide poging:
Helen: Mijn twee bijna-doodervaringen hebben mij elke angst voor de dood ontnomen, en nu verwacht ik dat, wanneer het moment komt, ik opnieuw die gevoelens van vrede en rust zal ervaren. Ik geloof niet dat mijn bijna-doodervaringen mij hebben aangemoedigd om meer suïcide pogingen te doen: zij (suïcide pogingen) kwamen voort uit wanhoop over deze wereld, niet uit verlangen naar de vrede en sereniteit van de volgende. Uiteindelijk heb ik mijn alcohol- en drugsverslaving overwonnen. Ik ben weer bij mijn partner, studeer voor een masterdiploma en doe vrijwilligerswerk.
Kevin: Mijn bijna-doodervaring na mijn suïcide poging heeft mij een compleet nieuwe kijk op het leven en de dood gegeven. Een belangrijk inzicht dat ik kreeg, was het belang van vergeving als een middel om negatieve energieën los te laten en innerlijke vrede te vinden.Ik raad anderen aan om hun verschillen bij te leggen en vergeving te schenken, zowel aan zichzelf als aan anderen. Vergeving heeft een enorme helende kracht en kan helpen om de negatieve energieën die ons naar beneden trekken los te laten. Dit proces kan bijdragen aan een meer vervullend leven in het heden en een minder gecompliceerde overgang naar het hiernamaals. Vergeven is niet makkelijk, maar het is een keuze die iedereen kan maken. Door vergeving toe te passen, kan men een groot deel van de emotionele pijn en negatieve energie die zich in het leven heeft opgehoopt, verlichten. Dit maakt niet alleen het huidige leven beter, maar ook de reis naar het hiernamaals minder zwaar.
Sandra: Tijdens mijn donkerste uur probeerde ik opnieuw zelfmoord te plegen en verwachtte ik te sterven; in plaats daarvan bevond ik mij echter in de aanwezigheid van een schitterend licht. In plaats van de vergetelheid die ik zocht door zelfmoord te plegen, kreeg ik een verbazingwekkend begrip over het leven en oneindige wijsheid over de Andere Kant. Het Wezen van Licht gaf mij de keuze om in het Licht (de geestenwereld) te blijven, met de voorwaarde dat ik zou reïncarneren en opnieuw alles zou ervaren wat mij tot zelfmoord had gebracht; of ik kon terugkeren naar het leven en de rest van mijn leven uitzitten.
Diana: Na mijn zelfmoord poging en omdat ik manisch-depressief ben, weet ik hoe deze intense suïcidale gedachten zijn. Een van mijn passies in het leven is om mensen te helpen depressie en zelfmoord te begrijpen en om de mythen eromheen te verdrijven die al lang bestaan, vooral de religieuze mythe dat zelfmoord een enkeltje naar de hel zou zijn. Op een gegeven moment raakte ik gefrustreerd door alle onzin over zelfmoord en hoe het verband houdt met BDE's en religie. Ik heb daarna ook hartverscheurende e-mails ontvangen van mensen over een geliefde die zelfmoord heeft gepleegd en de extra last van deze religieuze dwaling die aan hen knaagt over de mogelijkheid dat hun geliefde voor eeuwig in de hel zou branden. Onderzoek naar BDE's levert overweldigend bewijs dat het niet de manier waarop we sterven is die onze omstandigheden in het hiernamaals bepaalt; het is hoe we ons hele leven hebben geleefd.
Bij de meeste interviews met mensen die een bijna-doodervaring (BDE) hebben gehad, heb ik telkens gevraagd of zij geloven in het bestaan van een hemel en een hel. Vaak kreeg ik hetzelfde antwoord. Volgens hen is de hel het herbeleven, tijdens het levensoverzicht, van elke interactie die zij ooit met iemand hebben gehad, maar dan vanuit het perspectief van de ander. Ze ervaren bijvoorbeeld elke onvriendelijkheid die ze hebben getoond alsof het hen zelf overkomt. De ziel voelt het verdriet, de verwarring, het onbegrip, de schuldgevoelens, de zoektocht naar antwoorden, en de angst en bezorgdheid die zij veroorzaakt na een suïcide.
Mijn overtuiging ligt in dezelfde lijn als de conclusie die Neal Grossman, gewezen professor psychologie aan de universiteit van Illinnois in Chicago, formuleerde in één van zijn artikels: “Het levensoverzicht heeft plaats in aanwezigheid van het Wezen van Licht dat ons overspoelt met een gevoel van onvoorwaardelijke liefde. Deze onvoorwaardelijke liefde wordt dan de norm waarmee de BDE'er haar eigen leven beoordeelt. Met andere woorden, de norm voor een 'goed' of 'succesvol' leven heeft niets te maken met wereldse waarden als geld, reputatie en status, maar eerder met de hoeveelheid onvoorwaardelijke liefde die men in de wereld heeft uitgestraald door interacties met anderen.”
Wie vragen heeft over zelfdoding kan terecht bij de Zelfmoordlijn, op het telefoonnummer 1813 of online via www.zelfmoord1813.be
Mailadres Ponto3: info@ponto3.org
Noël Van Herreweghe
Comments